Soruşturma evresi ne demektir? Kovuşturma evresi ne demektir?
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu(CMK) md.2/1-e'ye göre soruşturma evresi; ka-nuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi ifade eder. Soruşturma aşaması Cumhuriyet Savcıları tarafından yürütülür ve suç konusu olayın aydınlatılmasına yönelik adli araştırmalar bu aşamada gerçekleştirilir.
İddianamenin ceza mahkemesince kabulü ile birlikte kovuşturma yani ceza yargılaması aşaması başlar. Kovuşturma evresi, ceza yargılamasında hüküm kesinleşinceye kadar devam eder (CMK md.2/1-f).
Suç duyurusu nasıl yapılır?
Bir suçun mağduru olduğunuzu ya da size veya yakınlarınıza işlenen suçtan bir şekilde zarar gördüğünüzü düşünüyorsanız en yakın cumhuriyet savcılığa başvurarak şikayetçi olabilirsiniz. Suç duyurularının ilk kaydını ise adliye içerisindeki müracaat savcılığı birimi gerçekleştirmektedir.
Şikayetçi olabilmek için dilekçe ile başvuru zorunlu mudur?
Soruşturma işlemlerinin başlatılması için dilekçe yazılması zorunlu değildir. Dilekçeniz yoksa beyanlarınız müracaat savcısı tarafından katip aracılığıyla tutanağa geçirilir (CMK md.158/5).
Ancak dilekçe olaya ilişkin daha derli toplu bir ifade, anlatış imkanı sağladığından dilekçe ile başvurulması, haklarınızın daha iyi savunulabilmesi ve sürecin daha iyi yönetilebilmesi için de avukat yardımından faydalanmanız önerilmektedir. Ayrıca dilekçe ile başvuru ve avukat aracılığıyla süreci takip etmek soruşturmayı yürütecek olan savcıların da işini kolaylaştıracaktır.
Şikayet hakkının kullanımı süreye tabi midir?
Takibi şikayete bağlı suçlar bakımından başvuru süresi fiil ve failin birlikte öğrenildiği ta-rihten itibaren 6 aydır (TCK md.73/1)
Mağdurun hem fiili hem de faili öğrenmesi 6 aylık sürenin başlaması için zaruridir. Yal-nızca fiilin bilindiği, failin bilinmediği durumlarda bu süre işlemeye başlamaz. Süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar (TCK md.73/2)
Şikayete tabi olmayan suçlarda ise 6 aylık şikayet süresi değil dava zamanaşımı süreleri geçerlidir. Burada önemli olan husus suç türünün şikayete tabi olup olmadığıdır.
Suçu kimin işlediğinin (failin bilinmediği) bilinmediği durumlarda suç duyurusunda bulunulabilir mi?
Bazı suçlarda suç işleyen kişinin bilinmemesi doğaldır. Örneğin internet üzerinden işlenen dolandırıcılık suçlarında suç işleyen kişi çoğu zaman mağdur tarafından bilinmemektedir. Bir başka yaygın örnek de kullanıcısı belirli olmayan (fake/sahte hesap) sosyal medya hesapları aracılığıyla işlenen hakaret, tehdit gibi suçlarda da yine suç işleyen kişi genellikle bilinmemektedir. Yahut suç işleyen kişi, suç esnasında kimliğini gizleyerek hareket etmiş olabilir. Ancak bu gibi faili meçhul durumlar şikayet hakkının kullanılmasına engel değildir. Bu halde suçu işleyen kişilerin tespiti cumhuriyet savcılığı tarafından yapılacak araştırma neticesinde ortaya çıkacaktır.
Şikayetçi olabilmek için için ücret ödemek gerekir mi?
Suç duyurusunda bulunmak, kanunlar ile vatandaşlara tanınmış bir hak olup herhangi bir ücrete tabi değildir. Ancak kanun ile sağlanan bu hak kötü niyetli olarak kullanılmamalı, asılsız ve içi boş şikayetlerden kaçınılmalıdır. Şikayetin tamamen soyut olması ya da suç oluşturmaması halinde Savcılığın soruşturma başlatmama yetkisi vardır. Burada verilen karar ise “Soruşturmaya Yer Olmadığı Kararı” denilmektedir (CMK md.158/6).
Soruşturma evresi, ne zaman kadar sürer?
Soruşturma işlemlerinin tamamlanması ve ceza davası açılması için kanunda herhangi bir azami süre öngörülmemiştir. Bu husus tamamen soruşturmayı yürüten cumhuriyet savcısının takdirindedir.
Yürütülen soruşturmada savcılık tarafından yeterli şüpheye ulaşılırsa şüpheliler hak-kında iddianame hazırlanarak ceza mahkemesinde dava açılabilir yahut şüpheliler hakkında kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması halinde ise takipsizlik kararı (kamu davası açmaya yer olmadığına dair karar) verilerek soruşturma aşaması tamamlanır (CMK md.170 ve 172/1).
Suç duyurusunda bulunduktan sonra bir şey yapmak gerekir mi?
Soruşturma aşaması Cumhuriyet savcıları tarafından kamu adına yürütülmektedir. Cumhuriyet savcıları suça ilişkin ihbar ile re’sen soruşturma başlatır. Takibi şikayete bağlı suçlarda ise mağdurun şikayeti, soruşturmanın başlaması için zorunludur. Bu hususta takibi şikayete bağlı suçlarda şikayet geri çekilmedikçe soruşturma işlemleri ek talepler olmaksızın yürütülecektir. Takibi şikayete bağlı olmayan suçlarda (örneğin insan öldürme suçu veya cinsel istismar suçu gibi) ise şikayet hiç olmasa veya bulunulmuş şikayet geri çekilse bile suç re’sen soruşturulmaya devam edilir.
Soruşturma aşamasında avukat yardımı gerekir mi?
Şikayet hakkının kullanılmasında veya soruşturma aşamalarında avukatın bulunması zorunlu değildir. Ancak hukukun ayrı bir dili ve metodu vardır. Bu dili ve metodu hukuk eğitimi almadan bilmek mümkün olmadığı gibi herkes tarafından bilinmesi de gerekmez. Hukuk teknik terimlerden oluşan ve uzmanlık gerektiren bir alandır. Başvurunuzun daha sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi ve dosya takibi açısından avukatlık hizmetinden faydalanmanız önerilir.
Suç sebebiyle uğranılan zararlar nasıl giderilir?
Suç neticesinde uğranılan maddi veya manevi zararları gidermek için hukuk mahkemelerinde tazminat davası açılmalıdır. Savcılığa yapılan suç duyurusu yalnızca suç işleyen kişilerin hapis veya adli para cezası ile cezalandırılmasına imkan sağlar.
Soruşturma aşamasında mağdur/suçtan zarar görenin hakları nelerdir? Soruşturma dosya fotokopisi alınabilir mi?
Ceza Muhakemesi Kanunu md.234'e göre mağdur ile şikayetçinin soruşturma aşamasındaki hakları tek tek sayılmıştır.
Bu haklar;
-Delillerin toplanmasını isteme,
-Soruşturmanın gizlilik ve amacını bozmamak koşuluyla cumhuriyet savcısından belge örneği isteme,
-Vekili bulunmaması halinde, cinsel saldırı suçu ile alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme,
-Kanunun 153 üncü maddeye uygun olmak koşuluyla vekili aracılığı ile soruşturma belgelerini ve el konulan ve muhafazaya alınan eşyayı inceleme,
-Cumhuriyet savcısının, kovuşturmaya yer olmadığı yönündeki kararına kanunda yazılı usule göre itiraz hakkını kullanma olarak sayılmıştır. Dolayısıyla soruşturmanın gizlilik ve amacını tehlikeye sokmayacak bir durumda dosyanın fotokopisini almak mümkündür.
Takipsizlik kararı nedir?
Savcılıklara yapılan ihbar/şikayet neticesinde, şüpheliler hakkında muhakkak ceza da-vası açılacak diye bir kaide bulunmamaktadır. Savcı suçun şüpheli tarafından işlendiğine dair yeterli şüphe oluşturacak delil elde edemez ise iddianame hazırlanmaz ve takipsizlik kararı verir. Ayrıca kovuşturma olanağının bulunmadığı (şikayetten vazgeçilmesi, dava zamanaşımının dolması vb.) hallerde de takipsizlik kararı verilmektedir.
Takipsizlik veya bir diğer adı ile kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK), soruş-turma konusu olaya ilişkin ceza davası açılmayacağı anlamına gelmektedir.
Takipsizlik kararına karşı başvurulabilecek yollar nelerdir?
Takipsizlik kararının tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde itiraz edilirse karar sulh ceza hakimlikleri tarafından incelenir. İtirazın kabulü ile soruşturma kaldığı yerden devam eder. İtirazın reddi halinde ise takipsizlik kararı kesinleşir. (CMK md.173 vd.)
Comments