Hakkınızda yapılan bir haber içeriği veya sosyal medya paylaşımının ya da genel bir ifade ile internet ortamında yer alan bir yayının, kişilik haklarınızı veya özel hayatınızın gizliliğini ihlal ettiğini düşünüyorsanız bu yayına erişimin engellenmesini veya yayın içeriğinin kaldırılmasını talep edebilirsiniz. Kişilerin, kişisel haklarının veya özel hayatlarının gizliliğinin ihlal sebebiyle internet yayınlarına erişim engellemesi getirilmesi ise belli usul ve kurallara tabidir.
Erişim engellenmesi veya yayın içeriğinin kaldırılması nedir?
Kavramsal olarak erişimin engellenmesi; yayın içeriğinin belirli yöntemler kullanılarak erişime engellenmesini ifade eder. İçeriğin yayından çıkarılması ise içerik veya yer sağlayıcılar tarafından içeriğin yayından kaldırılmasıdır.
Erişim engellemeleri ile içeriğin yayından kaldırılmasına ilişkin yasal mevzuat nedir?
İnternet yayınlarına erişimin engellenmesi yahut içeriğin yayından kaldırılmasına ilişkin düzenlemeler, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkındaki Kanunda yer almaktadır.
Erişim engellenmesi veya içeriğin yayından kaldırılması nasıl gerçekleştirilir?
5651 sayılı yasa belirli durumlarda mahkemeler, savcılıklar veya Bilgi ve Teknoloji Kurumu Başkanlığına erişim engeli veya içeriğin yayından kaldırılmasına karar verme yetkisi tanımaktadır. (5651 sayılı Kanun md.8)
Bazı durumlarda ise gerçek veya tüzel kişilere erişim engelini veya içeriğin yayından kaldırılmasını talep etme hakkı tanınmıştır.(5651 sayılı Kanun md.9 ve 9/A). Bu yazımızın konusu gerçek veya tüzel kişilerin erişim engelleme veya içeriğin yayından kaldırılmasını talep etme hakları değerlendirilecektir.
Gerçek veya tüzel kişiler hangi durumlarda erişim engellenmesi veya içeriğin yayından kaldırılmasını talep edebilir?
5651 sayılı Kanun md.9'da gerçek ve tüzel kişilerin, kişilik haklarının ihlal edilmesi nedenine dayalı olarak internet yayınına erişim engellemesi veya içeriğin yayından kaldırılmasını talep hakkı düzenlenmiştir. Aynı kanunun 9/A maddesinde ise gerçek ve tüzel kişilerin özel hayatın gizliliğini ihlal sebebine dayalı olarak erişim engellemesi veya içeriğin yayından kaldırılmasını talep edebilme imkanına yer verilmiştir.
Özel hayatın gizliliği de netice itibariyle bir kişilik hakkı teşkil etmektedir. Ancak yasa koyucu 5651 sayılı Kanun'da özel hayatın gizliliği hakkına, diğer kişilik haklarına(sağlık hakkı, beden bütünlüğü vb haklar) göre daha fazla önem atfetmiş ve o sebeple özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğini düşünen kişilere ayrı bir başvuru imkanı daha tanımıştır.
Kişilik haklarının saldırıya uğraması sebebiyle erişim engellemesi veya içeriğin yayından kaldırılması nasıl gerçekleştirilir?
Gerçek yahut tüzel kişiler kişilik haklarını ihlal eden internet yayınları hakkında içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde ise yer sağlayıcısına uyarı(ihtar) yöntemi başvurarak içeriğin yayından kaldırılmasını isteyebilirler(5651 sayılı Kanun md.9/1). Bu ihtar usulü muhakkak başvurulması gereken bir usul olarak düzenlenmemiştir. Kişilik hakkı ihlal edilen gerçek yahut tüzel kişiler, ihtar usulünü kullanmak yerine doğrudan sulh ceza hakimliğine başvurmak suretiyle içeriğe erişimin engellenmesini veya yayından kaldırılmasını talep edebilir (5651 sayılı Kanun md.9/1). Hangi usulün tercih edileceği ise tamamen kişinin takdirindedir.
Doğrudan sulh ceza hakimliğine başvurulursa hakimlik talep hakkında içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilir. Karar için duruşma yapılmaz. Karar başvurudan itibaren 24 saat içinde çıkar (5651 sayılı Kanun md.9/6). Karara karşı taraflar 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanun(CMK)'da düzenlenen itiraz hükümleri kapsamında itiraz edebilir (5651 sayılı Kanun md.9/6) .
Erişim engellemesi veya içeriğin yayından kaldırılması için görevli ve yetkili mahkemeyi nasıl tespit edilir?
Erişim engellemesi veya içeriğin yayından kaldırılması için görevli yargı merci sulh ceza hakimlikleridir (5651 sayılı Kanun md.9/1).
Aleyhine talepte bulunulan internet sitesinin Türkiye’de bilinen merkez adresinin olduğu yer sulh ceza hakimliği ise bu konuda yetkilidir. Buna ek olarak 5271 sayılı CMK md.12/5'de yer alan “Görsel ve işitsel yayın, mağdurun yerleşim yerinde ve oturduğu yerde işitilmiş veya görülmüşse o yer mahkemesi de yetkilidir.” hükmü gereğince mağdurun yerleşim yeri ve oturduğu yer sulh ceza hakimliği de erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkilidir.
Sitenin tamamına erişim engeli kararı verilebilir mi?
Hâkim kararını yalnızca kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez.
Ancak, hâkim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir (5651 sayılı Kanun md.9/4).
Yayın başka sitelerde de paylaşılmışsa neler yapılabilir?
Kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından mahkeme kararı ile birlikte Erişim Sağlayıcıları Birliği Kurumuna müracaat edilmesi hâlinde mevcut karar bu adresler için de uygulanır ve bu adreslere de erişim engellenir (5651 sayılı Kanun md.9/9).
Bir başka çözüm ise sulh ceza hakimliğine yapılacak başvuruda yayının paylaşıldığı internet sitesi adreslerinin tamamı belirtilerek söz konusu bu adreslerin tamamına erişim engellemesi de talep edilebilir.
Hakim kararıyla birlikte yayın içeriği(URL) erişime kapanır mı?
Sulh Ceza Hakimliklerinin verdiği erişim engelleme kararları Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne bildirilmektedir. Bu hususta Hakim tarafından erişim engeli kararı verilse bile mahkeme kalemince kararın yerine getirilmesi için Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne müzekkere yazılmadıkça yayın içeriği erişime engellenmiş olmaz. Erişim Sağlayıcılar Birliği kendisine bildirilen kararı en geç 4 saat içerisinde yerine getirmek zorundadır (5651 sayılı Kanun md.9/8).
Yayın içeriği suç oluşturuyorsa ayrıca bir şey yapmak gerekir mi?
İnternet üzerinde yer alan yayın veya paylaşım kimi zaman Türk Ceza Kanunu’nda yer alan tehdit, hakaret veya iftira suçlarını da oluşturabilir. Bu durumda mağdur veya suçtan zarar gören kişilerin ayrıca suç duyurusunda bulunması yani savcılığa başvurarak yayın içeriğinde yer alan ifadeler bakımından şikayetçi olması gerekir. Erişim engellemesi talebinde bulunulması yayın içeriğinde yer alan ifade bakımından şikayetçi olunduğu anlamına gelmemektedir. Buna ek olarak yayın içeriğinde geçen ifadeler sebebiyle maddi/manevi zarara uğrayan kişiler bu zararları giderebilmek için hukuk mahkemelerinde tazminat davası da açabilirler.
Özel hayatın gizliliğini sebebiyle içeriğe erişim engellemesi nedir?
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler Bilgi ve Teknoloji Kurumu(BTK)’na doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir (5651 sayılı Kanun md.9/A/1). Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talep işleme konulmaz.(5651 sayılı Kanun md.9/A/2)
BTK Başkanı , kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Birliğe bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getirir (5651 sayılı Kanun md.9/A/3).
Erişimin engellenmesini talep eden kişiler, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunar. Hâkim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklar ve doğrudan Kuruma gönderir; aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar 5651 sayılı Kanun md.9/A/5).
Comments